ชื่อไทย: ผักหวานบ้าน
ชื่ออังกฤษ: Star Gooseberry
ชื่อวิทยาศาสตร์: Sauropus androgynus (L.) Merrill.
ผักหวานบ้าน คือแฝดคนละฝาของผักหวานป่า ผักป่ารสชาติหวานกรอบที่หากินได้ยาก ที่บอกว่าเป็นแฝดคนละฝาก็เพราะว่าผักหวานบ้านนั้นมีหน้าตาและรสชาติคล้ายกัน แต่กลับเป็นพืชคนละชนิด โดยผักหวานบ้านจะมีกลิ่นเฉพาะตัวที่ชัดกว่าผักหวานป่าเล็กน้อย แต่ก็ยังเป็นผักที่คนนิยมกินกันมากกว่าผักหวานป่า เพราะแตกยอดทั้งปี และแตกยอดมาเป็นพิเศษในช่วงฤดูฝน ส่วนผักหวานป่าหากินได้ตามฤดูกาลเท่านั้น
ส่วนที่นิยมนำมาปรุงอาหารคือใบอ่อนและยอดอ่อน ซึ่งเป็นส่วนที่มีวิตามินเอสูง ช่วยเสริมประสิทธิภาพการทำงานของตับ สร้างเซลล์กระดูก ในตำรายาไทยทุกภาคมีการใช้ผักหวานเป็นยาเย็นยาเขียว ช่วยกระทุ้งพิษ ช่วยขับน้ำนมและทำให้มดลูกเข้าอู่เร็วขึ้นสำหรับคุณแม่หลังคลอด แต่ผักหวานบ้านสดๆ มีสารปาปาเวอรีน (Papaverine) อยู่มาก หากกินมากเกินไปอาจทำให้วิงเวียนศีรษะ ท้องผูก หรือเป็นอันตรายต่อเนื้อเยื่อปอดได้
การเลือกซื้อ
เลือกผักหวานบ้านที่ใบสีเขียวอ่อน ก้านใบนิ่ม ไม่แข็ง ยอดอ่อนเด็ดง่าย จะทำให้ได้ใบผักหวานบ้านที่ไม่แก่เกินไป สังเกตที่ใบไม่มีรอยช้ำ ไม่หักงอ ไม่เหี่ยว หรือแห้งกรอบจะดีที่สุด
วิธีล้าง
ผักหวานบ้านนับได้ว่าเป็นผักที่ค่อนข้างไว้ใจได้ว่าจะปราศจากสารเคมีและยาฆ่าแมลงปนเปื้อน เพราะว่าการปลูกผักหวานบ้านถูกจำกัดไว้ให้ใช้แต่ปุ๋ยและสารกำจัดแมลงจากธรรมชาติเท่านั้น หากใช้เคมีพ่นเพื่อฆ่าแมลงก็จะทำให้ยอดผักหวานเหลืองและค่อยๆ ร่วงจนหมดต้น ดังนั้นการล้างผักหวานจึงสามารถล้างโดยใช้เพียงน้ำสะอาดไหลผ่าน 1-2 นาทีเพื่อกำจัดเศษฝุ่นและสิ่งสกปรกก็สามารถนำไปปรุงอาหารได้เลย
วิธีกิน-วิธีปรุง
ผักหวานบ้านมีรสหวานสมชื่อ เมื่อนำมาใส่ในแกงต่างๆ เช่นแกงเลียง แกงอ่อม แกงสม และแกงจืด ก็จะทำให้น้ำแกงมีรสหวานกลมกล่อมขึ้นได้ หรือจะนำไปปรุงเป็นเมนูง่ายๆ เช่นผักหวานบ้านผัดน้ำมันหอย ยำผักหวานบ้าน ก็ให้รสชาติหวานอร่อย นอกจากนี้ยังนิยมนำใบและยอดอ่อนไปลวกเพื่อกินเป็นผักแนมน้ำพริกก็จะได้ความอร่อยรสหวานมันจากธรรมชาติ ซึ่งช่วยเสริมสำรับน้ำพริกได้ดีทีเดียว
บทความที่เกี่ยวข้อง
ที่มาข้อมูล
- คอลัมน์ พืช-ผัก-ผลไม้ นิตยสารหมอชาวบ้าน เล่มที่: 242 มิถุนายน 2542 โดย เดชา ศิริภัทร
- https://stri.cmu.ac.th/